80 χρόνια πριν στην Σοβιετική Ένωση του Στάλιν ξεδιπλώθηκε η αντεπίθεση της γραφής, που έιχαν εφεύρει οι Φωτιστές των Σλάβων οι Αγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος.
Στις 18 Δεκεμβρίου είχαμε τα γενέθλια του Ιωσήφ Βισσαριόνοβιτς Στάλιν, Γενικού Γραμματέα της ΚΕ του κόμματος των Μπολσεβίκων (1922-1953), επικεφαλής της σοβιετικής κυβέρνησης (1941-1953).
Όμως δεν έχουμε μια στρόγγυλη επέτειο. Ο Στάλιν θα έκλεινε φέτος τα 138.
Αντιθέτως, 80 χρόνια πριν, το 1937, αμέσως μετά τα 58ά γενέθλια του ηγέτη, λίγο πριν τα Ρωμαιοκαθολικά Χριστούγεννα το σταλινικό πολιτικό γραφείο επιφύλασσε στη λατινική γραφή ένα τρόπον τινά «δωράκι».
Αμέσως μετά τη Νίκη του Οκτώβρη ο Λένιν προχώρησε σε σοβαρότατη μεταρρύθμιση της ρωσικής γλώσσας, όχι μόνο αφαιρώντας 6 γράμματα, αλλά και παραποιώντας το αλφάβητο – προς το χειρότερο.
Ήδη το 1919 το Επιστημονικό τμήμα του Λαϊκού Κομισαριάτου Διαφωτισμού (ΝαρΚομΠρος) και πρώτα απ’ όλα ο ίδιος ο Λαϊκός Επίτροπος, «ασύλληπτος» δραματουργός (αξίζει μονάχα να «ανακαλύψει» κανείς τα θεατρικά του έργα!) Ανατόλι Βασίλεβιτς Λουνατσάρσκι πρότεινε στον Πρόεδρο του Σοβιέτ Λαϊκών Κομισαρίων, Βλαντίμιρ Λένιν, τον εκλατινισμό του ρωσικού αλφαβήτου, καθώς και των αλφαβήτων των λοιπών λαών, που ζούσαν τότε στην επικράτεια της Σοβιετικής Ρωσίας. Στα πρότζεκτ αυτά ο Λουνατσάρσκι είχε την αμέριστη στήριξη και του μαρξιστή ακαδημαϊκού Ποκρόβσκι, φανατικού πριμιτιβιστή. Επίσης ο Ποκρόβσκι υπήρξε αναπληρωτής του Λουνατσάρσκι στο Λαϊκό Κομισαριάτο Διαφωτισμού.
Ο Λένιν ήταν, όπως πάντα, σαφής και λογικός. Δήλωσε ότι, όσον αφορά στη ρώσικη γλώσσα, προς το παρόν θα έπρεπε να μην πιέσουν το θέμα, για λόγους τακτικής. Όσον αφορά όμως στον εκλατινισμό των γλωσσών των εθνικών μειονοτήτων, δεν υπήρχε λόγος να χρονοτριβούν: μάλιστα, σε πολύ σύντομο διάστημα, στους τουρανικούς για παράδειγμα λαούς, άρχισαν να επιβάλλουν την λατινική γραφή, εις βάρος της επισεσυρμένης αραβικής.
Κατά το β’ μισό του 1922 ο Λένιν στην ουσία είχε παραγκωνιστεί οριστικά από την πολιτική παλέτα της Σοβιετικής Ρωσίας. Ωστόσο το έργο του εκλατινισμού συνέχισαν επιτυχώς (από κοινού με τους Λουνατσάρσκι και Ποκρόβσκι) η σύζυγος του Λένιν Ναντέζντα Κονσταντίνοβνα Κρούπσκαγια καθώς και ένας παλιός μπολσεβίκος Λεπεσίνσκι (αδερφός της ξακουστής μπαλαρίνας).
Η διαδικασία του εκλατινισμού στη θέση του Λένιν βρήκε άλλους, εξίσου σημαντικούς, υποστηρικτές – και συγκεκριμένα, τον Τρότσκι και τον Ζινόβγεβ. Πράγμα λογικό: μιλάμε για τους τότε οπαδούς της παγκοσμιοποίησης.
Το θέμα πήγε τόσο μακριά, που στις αρχές του 1928 (μετά δηλαδή τον αποκλεισμό των Τρότσκι και Ζινόβιεβ από το Κόμμα!) το Πολιτικό Γραφείο της Κεντρικής Επιτροπής είχε συστήσει ειδική επιτροπή για τον εκλατινισμό της ΡΩΣΙΚΗΣ πλέον ΓΛΩΣΣΑΣ!
Ακόμα και η επίσημη σοβιετική διεκπεραίωση υποθέσεων έπρεπε να μεταβεί στο λατινικό αλφάβητο. Δεν είναι τυχαίο, που το ίδιο διάστημα η εκμάθηση της εσπεράντο (σημ.: τεχνικής γλώσσας) είχε γίνει εξαιρετικά δημοφιλής στις μάζες.
Ωστόσο ήδη το 1929 ήχησε το πρώτο – άλλης τονικότητας, αυτή τη φορά, – καμπανάκι. Ο Λουνατσάρσκι καθαιρέθηκε από τη θέση του Λαϊκού Επιτρόπου, και αντικαταστάθηκε από τον άσημο Μπουμπνόβ.
Στις 21 Δεκεμβρίου 1929 η χώρα γιόρτασε με απροσδόκητη μεγαλοπρέπεια τα πεντηκοστά γενέθλια του Ηγέτη (ο Στάλιν είχε παραποιήσει την ημερομηνία και τον χρόνο γέννησης του, στο 1879). Στη Δύση άρχισαν να μιλάνε στα σοβαρά (και όχι μόνο ο Τρότσκι, που είχε ήδη διαφύγει εκεί) για την προσωπολατρία του Στάλιν.
Έναν μήνα μετά τα γενέθλιά του (25 Ιανουαρίου 1930) ο Στάλιν δίνει εντολή για διακοπή κάθε ενέργειας εκλατινισμού της ρωσικής γλώσσας γενικά.
Σύντομα δε σημειώθηκε η αντίθετη τάση, που απόκτησε μια ιδιαίτερη δυναμική προς τα μέσα της δεκαετίας του ’30: πλέον είχε επεκταθεί και στους λαούς, που πρόλαβαν να υιοθετήσουν το λατινικό αλφάβητο, στα χρόνια ακριβώς της σοβιετικής διακυβέρνησης.
Με πρωτοβουλία του Στάλιν, του Κίροβ και του Ζντάνοβ, τα αλφάβητα των εθνικών εκείνων μειονοτήτων, για τις οποίες είχε ήδη γίνει μετάβαση στο λατινικό αλφάβητο, «πέρασαν» στο κυριλλικό.
Και αφού πέρασε και ολόκληρο το 1927 (με όσα αυτό συνεπάγεται!), το Πολιτικό Γραφείο της Κεντρικής Επιτροπής λαμβάνει λίγο πριν λήξει το έτος την απόφαση να καταγράφονται πλέον στην κυριλλική ακόμα και οι μαθηματικοί τύποι, και να πραγματοποιηθεί η επιστημονική μεταγραφή των ξένων λέξεων.
Για 50 χρόνια στη σοβιετική επικράτεια είχαμε την εποχή της απόλυτης κυριαρχίας της κυριλλικής γραφής. Και ύστερα – ήρθε ο Γκορμπατσώφ…
Επομένως, η επίθεση της λατινικής διεξάγεται μονάχα όταν αποδυναμώνεται η κεντρική εξουσία, όταν το ίδιο το Ρωσικό Κράτος είναι αδύναμο (όπως κι αν λέγεται αυτό – Ρωσική Αυτοκρατορία ή Σοβιετική Ένωση).
Κι αναρωτιέμαι, αν αυτό ισχύει και για τα άλλα κράτη, στα οποία το αλφάβητο είναι, στην ουσία, κυριλλικό…